Türkiye’de Gümrük ve Ticaret Bakanlığının mükelleflerden talep ettiği belge adedi 30’un altında iken Türkiye’de gümrük idarelerine verilen belgeler 300’ün üzerinde. Tek pencere sistemine geçilmesi ile birlikte tüm bu belgeler için tek işlemlere devam etme şansı yakalandı. Bu da dış ticaret işlemlerinde ciddi bir zaman ve maliyet avantajının yanında
yükselen ülke imajı anlamına geliyor. Ancak TPS kullanımı düşük ve kullanıcılara eğitim şart.
Günümüz dünyasında bilgi teknolojileri ve dijitalleşme tüm alanların olduğu gibi ticari hayatın da önemli ve vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Jeopolitik konumuyla özellikle uluslararası lojistik faaliyetlerin adeta merkezinde olan Türkiye de bu gelişmeler doğrultusunda IT dünyasında görülen yeniliklerin rekabette getireceği avantajların farkında olarak bu yenilikleri ilgili kurum ve kuruluşlara adapte etmek için çeşitli atılımlarda bulunuyor. Özellikle, lojistik süreçlerde gümrük, liman vb. modlarda oluşan yoğunluğu ve aksamaları gidermek üzere 14/01/2014 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı gümrüklerde belge kontrollerinin elektronik ortamda yapılacağı “Tek Pencere Sistemi” ‘ne geçişi başlattı. Sistem ile öncelikli olarak dış ticaretin gümrük bacağındaki işlem sürelerinin kısalması ve belgede sahteciliğin önüne geçilmesi hedefleniyor. Sistemin hayata geçirilmesi ile ithalat, ihracat ve transit işlemlerinin standart hale gelmiş bilgi ve belgeleri tek bir veri giriş noktasından işlenebiliyor.
Teknolojinin Dış Ticarete Hediyesi: Tek Pencere Sistemi
1980’li yıllardan itibaren hızla büyümeye başlayan dünya ticareti, modern tedarik zincirinin hızlanmasına ve daha karmaşık hale gelmesine sebep oldu ve mal akışında bilgi kontrolünü sağlamaya yönelik tarafları ve süreçleri çoğalttı. Bunlara bağlı olarak da evrak sirkülasyonu oldukça arttı. Aynı süreçte teknoloji de baş döndürücü bir hızla ilerledi. Ancak, dış ticaret işlemleri büyük ölçüde evrak üzerinde kalmaya devam etti ve teknolojinin günümüze kazandırdığı güvenirlilik ve etkinlikten faydalanamadı. Tek pencere sistemi (TPS) bu ihtiyacı karşılayabilmek için küresel düzeyde yaklaşık 17 yıl önce, ülkemizde ise 5 yıl önce gündeme geldi. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tek pencere sistemini “ithalat, ihracat ve transit işlemleri ile ilgili mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde, uluslararası ticarete ve taşımacılığa konu olan eşya için gerekli bilgi ve belgeleri, ticaretin ilgilileri ve taşıyıcıları tarafından uluslararası geçerliliği olan standart bir formatta, tek bir başvuru noktasına sunulabilmesi” olarak tanımladı. Dünya Gümrük Örgütü de buna uygun biçimde tek pencere sistemini “ithalat, ihracat ve transit işlemlerine konu ilgili mevzuat hükümlerinin, ticaret ve taşımacılık yapan tarafların standart hale getirilmiş bilgi ve belgeleri tek bir veri giriş noktasından girilerek yerine getirilmesi” olarak açıklıyor.
Ticaret işlemlerine ilişkin bilgilerin ve dokümantasyonun genellikle farklı biçimlerde, her biri kendine has sistemi (otomatik veya manuel) olan birçok farklı kuruluşa teslim edilmesi iş dünyasına ve devlete ek bir maliyet yaratıyor. Bu da uluslararası ticaretin gelişmesinde ciddi bir engel oluşturuyor. Bu nedenle genel bir çerçeve açısından bakılacak olursa tek pencere sistemi zaman ve maliyet kaybını önlemek adına oldukça etkin ve verimli bir sistem.
300 belge tek pencerede
Türkiye’de Gümrük ve Ticaret Bakanlığının mükelleflerden talep ettiği belge adedi 30’un altında ilen Türkiye’de gümrük idarelerine verilen belgeler 300’ün üzerinde. Bakanlığın talep ettiği 30’un altındaki belgenin haricindekiler farklı kurum ve kuruluşlardan temin ediliyor. Tek pencere sisteminden önce belge temin edebilmek adına bu kadar farklı kurum ve kuruluşa başvuru yapmak zorunda kalınması hem çok masraflı hem de ciddi zaman kayıplarına yol açan bir uygulamaydı. Tek pencere sistemine geçilmesi ile birlikte başvurular sadece bakanlığa yapılmaya başlandı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan alınan belge numarası ile işlemlere devam etme şansı yakalandı.
Bu nedenle TPS prosedürleri rahatlatmıştır diyebiliriz. Genel bir çerçeveden baktığımız zaman tek pencere sistemi ülkemizin dünya genelinde yaşanan bilişim teknoloji hızına ayak uydurabilmesi ve yurt dışında yapılan benzer süreçler ile paralel bir çalışma şekline sahip olabilmesi açısından gurur verici bir adım. Ancak Çukurova Bölgesi’nde gerçekleştirdiğimiz akademik çalışmada TPS kullanıcılarının eğitim ve bilgi eksikliğinin sistemin etkin olarak kullanılmasını engellediğini, birçok kurumun bu sisteme dâhil olmadığını, sistemi bilmediklerini, kullanmadıklarını ibraz etmeleri nedeniyle dış ticaret işlemlerinin yapılamamasının ciddi bir zaman ve imaj kaybına neden olduğunu gördük. Bu nedenle TPS kullanıcılarına verilecek uygulamalı eğitimlerin ülke ihracatımıza da imajımıza da olumlu etki edeceğini düşünüyoruz.
Comments